Z cyklu "Werbiści na krańcach świata"

Moundou (arab. موندو‎) to położone nad rzeką Logone około 140-tysięczne miasto w południowo-zachodnim Czadzie niedaleko granicy z Kamerunem i Republiką Środkowoafrykańską. Jest drugim pod względem liczby mieszkańców miastem kraju i największym obok stołecznej Ndżameny ośrodkiem przemysłu i handlu w Czadzie. Jest także najważniejszym miastem ludu Ngambai.

Miasto leży na wysokości 430 m n.p.m. na jednym z najważniejszych szlaków komunikacyjnych południowego Czadu, wiodącego z Léré na granicy z Kamerunem do Sarh.

Okolice Moundou są krajowym liderem uprawy bawełny. Tutaj też mieści się założony w 1939 roku instytut naukowy zajmujący się uprawą tej rośliny. W mieście działają zakłady zajmujące się przemysłowym przetwórstwem bawełn oraz zakłady tytoniowe.

Moundou jest największym centrum biznesowym i przemysłowym w kraju. Tutaj działa, istniejący od 1964 roku, browar Brasseries Du Logone, który produkuje najpopularniejsze w Czadzie i południowym Kamerunie piwo Gala. Z uwagi na swoją wielkość i znaczenie gospodarcze miasto może poszczycić się swoim własnym lotniskiem wyposażonym w 1800-metrowy asfaltowy pas startowy. Od 2008 roku mieści się tutaj Uniwersytet Moundou, który wcześniej, od 2002 roku, był Uniwersyteckim Instytutem Technik Biznesowych (Institut universitaire des techniques d'entreprise de Moundou).

Moundou położone jest w rejonie tropikalnego klimatu sawannowego charakteryzującego się wyraźną porą suchą (listopad-marzec) oraz wilgotną (kwiecień-październik). Najwyższe temperatury notowane są w marcu, zaś najwyższa wysokość opadów w sierpniu.

Moundou (fot. Korom10 - https://commons.wikimedia.org)

Historia

Moundou zostało założone 8 listopada 1923 roku przez franciskiego sierżanta Josepha-François Reste, przyszłego Gubernatora Generalnego Francuskiej Afryki Równikowej (fr. Afrique équatoriale française; AEF) – federacji francuskich kolonii w środkowej Afryce, między rzeką Kongo a Saharą. Według zapisków, podczas rejsu po rzecze Logone, tak spodobały mu się tereny dzisiejszego Moundou, że postanowił założyć tam placówkę. Były to tereny rebeliantów, z którymi walczyły ówczesne władze kolonialne.

W 1925 roku przybył tutaj porucznik Robert Reverdy, który został mianowany zarządcą dystryktu Środkowe Logone. Zgodnie z jego decyzją w 1927 roku Moundou stało się stolicą dystryktu. Przemierzając podległe sobie ziemie stopniowo podporządkował swojej władzy wodzów lokalnych plemion.

W 1930 roku dekretem Georgesa Prouteaux, gubernatora Oubangui-Chari, region Środkowego Logone został podzielony na 40 kantonów. W tym samym czasie na czele miasta stanął człowiek Reverdy'ego – lokalny wódz, Hassan Baguirmi.

Na przestrzeni kolejnych lat Reverdy (w języku ludu Ngambay zwany Baoguel, czyli leworęczny) zurbanizował znaczną część miasta. W zwyczaju było, że od lutego do maja dla upiększenia otoczenia sadził wzdłuż ulic róże. Stąd wzięła się tradycyjna nazwa miasta, używana w czasach kolonialnych: "Moundou-la-Rouge".

Biznes zaczął napływać do Moundou niebawem po założeniu miasta. Już w 1926 roku powstała tutaj pierwsza fabryka odziarniania bawełny, założona przez biznesmenów branży bawełniarskiej z Kongo. W 1928 roku otrzymała nazwę Cotonfran, a w 1972 roku przemianowana została na Coton Tchad.

Budynek postkolonialy w Moundou (fot. mouttetg - https://commons.wikimedia.org)

Religie/chrześcijaństwo

Moundou odzwierciedla strukturę religijną całego Czadu. Według szacunkowych danych na 2020 roku większość społeczeństwa kraju stanowią muzułmanie (55,1%), na drugim miejscu są chrześcijanie (41,1%), a następnie religie tradycyjne (1,3%). Resztę stanowią Żydzi, wyznawcy buddyzmu, hinduizmu i innych religii. 2,4% stanowią ludzie nie identyfikujący się z żadną oficjalną religią.*

W ramach chrześcijaństwa w najwięcej jest katolików (22,8%)**, a na następnych miejscach plasują się protestanci (17,9%). Jest też niewielki odsetek prawosławnych i innych wyznań chrześcijańskich.

Kościół Katolicki

Kościół katolicki w Czadzie (ok. 900 tys. wiernych) rozpoczął działalność nieco później niż protestanci. W 1929 roku Misjonarze Ducha Świętego z Bangui założyli pierwszą misję w Kou, niedaleko Moundou. W 1934 roku, podczas trwającej epidemii śpiączki (Afrykańska trypanosomatoza) wywoływanej przez muchę tsetsemisjonarze opuścili misję i przenieśli się do Doba, ok. 100 km od Mundou. Niedługo potem na te tereny przybyli misjonarze z Kamerunu i Ubangi-Szari, dawnej francuskiej kolonii w środkowej Afryce. W 1935 roku otwarli misję w Kélo, ok. 100 km na północ od Moundou, a w 1939 roku w Sarh, ok. 300 km na wschód. Zatem początki kościoła katolickiego w Czadzie są ściśle związane z południem kraju, w tym okolicami dzisiejszego Moundou.

W 1946 roku autonomiczne misje w Czadzie zyskały bardziej zinstytucjonalizowaną formę w ramach Kościoła Katolickiego. Miało to jednak bardziej związek z sytuacją międzynarodową niż wydarzeniami w Czadzie. Po utworzeniu misji Watykan zdecydował, by podlegały one włoskiemu wikariatowi apostolskiemu w Chartumie. Jednak wraz rozwojem dyktatury przez Benito Mussoliniego francuska administracja świecka bała się rosnącego wpływu włoskiej polityki na wydarzenia w Czadzie. Dlatego zniechęcano do podejmowania jakiejkolwiek działalności misjonarskiej. Z drugiej strony Watykan nie chciał zatargów z władzami włoskimi, gdyby jurysdykcja nad misjami przeszła pod skrzydła Francuzów. Jednak po zakończeniu II wojny światowej Włochy straciły swoje afrykańskie kolonie, co otwarło drogę do przejścia misji katolickich w Czadzie pod jurysdykcję francuską. Formalnie zostało to zatwierdzone dekretem z 22 marca 1946 roku.

Katedra w Moundou (fot. Fatakaya - https://commons.wikimedia.org)

Dekret ten ustanowił trzy jurysdykcje, które ostatecznie stały się czterema biskupstwami. Pierwsze z nich, z siedzibą w Ndżamienie, składało się z 8 prefektur położonych w północnej i wschodniej części kraju. Drugie biskupstwo z siedzibą w Sarh obejmowało swym zasięgiem prefektury Salamat i Moyen-Chari na południowym-wschodzie kraju. Trzecie i czwarte biskupstwo, z siedzibami odpowiednio w Pala (prefektura Mayo-Kebbi) i Moundou (prefektury Logone Occidental i Logone Oriental) zlokalizowane były na południowym-zachodzie kraju. W 1970 roku na terenie biskupstwa Pala mieszkało 116 tys. katolików (160 tys. w całym Czadzie).

Relatywnie powolny wzrost liczby katolików w Czadzie miał kilka przyczyn. Mimo, iż w porównaniu z protestantami, Kościół Katolicki był zdecydowanie bardziej otwarty na lokalne kultury, nie zyskiwał on bardzo dużej popularności wśród miejscowej ludności, głównie ze względu na doktrynę celibatu (stąd relatywnie mniej lokalnych kandydatów do kapłaństwa) i monogamię.

Działalność społeczna Kościoła sprawiła, że na przestrzeni lat stał się bardzo ważną instytucją w Czadzie. Szybki rozwój tego rodzaju działalności rozpoczął się w latach 70-tych XX wieku, gdy wielu kapłanów, braci i sióstr zakonnych zaczęło posługę w służbie zdrowia, edukacji i instytucjach rozwoju. Wiele dobrze wyszkolonych sióstr zakonnych pracowało w prowadzonych przez państwo szpitalach.

W latach 80-tych około 20 tys. dzieci uczęszczało do katolickich szkół. Kościół prowadził także edukację dorosłych, znacznie przyczyniając się do zmniejszenia analfabetyzmu w społeczeństwie. Na polu działań rozwojowych działania Kościoła sięgają nawet lat 50-tych XX wieku, kiedy wiele katolickich misji, szczególnie w południowym Czadzie, prowadziło centra pomocy służące także niechrześcijanom.

Dziś Kościół Katolicki w Czadzie składa się z jednej archidiecezji (Ndżamena), 6 diecezji (Doba, Goré, Lai, Moundou, Pala i Sarh) oraz wikariatu apostolskiego Mongo

W Moundou 17 maja 1951 roku powstała Prefektura Apostolska, która 19 lutego 1959 roku została podniesiona do rangi diecezji.

Wejście do Domu Kultury w Moundou (fot. Fatakaya - https://commons.wikimedia.org)

Werbiści

Czad to jedna z najmłodszych misji Zgromadzenia. Werbiści pracują tutaj od 2003 roku. W Moundou od 2014 roku prowadzą Parafię św. Piotra i Pawła, gdzie pracuje 3 misjonarzy: z Indii, Indonezji i Togo.

W Czadzie werbiści pracują w 4 parafiach: Laramanaye i Boro (diecezja Goré), Moundou (diecezja Moundou) oraz Sarh (diecezja Sarh). Łącznie pracuje tam 11 misjonarzy z 5 narodowości.***

CIEKAWOSTKI

• 0 godz. - różnica czasu między Warszawą
• ok. 120 km – odległość drogowa od granicy z Kamerunem
• ok. 470 km – odległość drogowa od Ndżameny, stolicy kraju
• ok. 875 km – odległość w linii prostej do najbliższego morza (Zatoka Gwinejska - Duala, Kamerun)
• ok. 950 km – odległość od równika (na północ)
• 4800 km – odległość w linii prostej od Warszawy
• 4800 km – odległość w linii prostej od Przylądka Igielnego, najdalej na południe wysuniętego punktu Afryki
• 34^oC - średnia roczna temperatura
• 38,6^oC – średnia temperatura marca (najcieplejszy miesiąc roku)
• 29,8^oC - średnia temperatura sierpnia (najchłodniejszy miesiąc roku)

Sprawdź też:

• https://www.facebook.com/Chorale-sainte-Cécile-de-la-paroisse-Saints-Pierre-et-Paul-Moundou-191645964710392/
• https://www.facebook.com/villedemoundou
• https://allthecities.com/cities/moundou

Wybrane źródła:

• https://en.wikipedia.org/wiki/Moundou
• https://www.britannica.com/place/Logone-River
• https://en.wikipedia.org/wiki/Tropical_savanna_climate
• http://www.globalreligiousfutures.org/countries/chad#/?affiliations_religion_id=0&affiliations_year=2020&region_name=All%20Countries&restrictions_year=2016
• Catalogus SVD

*      *      *

* Dane szacunkowe na 2020 rok wg Pew Research Center. W roku 2010 struktura religijna społeczeństwa wyglądała następująco: muzułmanie (55,3%), chrześcijanie (40.6%), ludzie nie identyfikujący się z żadną oficjalną religią (2,5%), religie tradycyjne (1,4%). Resztę stanowili Żydzi, buddyści, hinduiści i wyznawcy innych religii.

** Dane wg Pew Research Center za 2010 rok.

*** Dane wg Catalogus SVD na dzień 1 czerwca 2022.