Rok Świętego Józefa, Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny, ogłoszony dość nieoczekiwanie przez papieża Franciszka, jest wielkim darem dla Kościoła powszechnego, a w sposób szczególny – dla Kościoła w Rosji.
Św. Józef w tradycji prawosławnej
W wyjątkowy sposób przyzywany przez katolików we wschodnim chrześcijaństwie Opiekun Świętej Rodziny stał jakby w cieniu innych świętych. Ubrany raczej jest nie w biblijny przekaz, a ten bardziej oparty na apokryficznych tekstach. Jest zatem człowiekiem już wiekowym, wdowcem, cieszącym się dziećmi z pierwszego małżeństwa - „braćmi i siostrami” Jezusa, i doświadczającym ludzkich dramatów związanych ze słabościami i grzechem. Dla Maryi z Nazaretu Józef jest raczej sędziwym opiekunem aniżeli wybrańcem serca, obrońcą czci i niewinności nastoletniej Służebnicy Pańskiej, zaś dla Jezusa – żywicielem i wychowawcą bardziej aniżeli ojcem i przewodnikiem ku dojrzałości ludzkiej.
Modlitwy przed ikoną św. Józefa wskazane są w sprawach małżeńskich i rodzinnych, zwłaszcza gdy chodzi o życie poczęte, o błogosławieństwo w pracy, także prosząc o śmierć szczęśliwą i opiekę dla podróżujących. Spotkać można cerkwie i klasztory poświęcone Oblubieńcowi Bogarodzicy, a także dzieła miłosierdzia, którym patronuje ten wielki święty, dla którego w prawosławnym kalendarzu liturgicznym wyznaczono dzień 9 stycznia, a więc w bezpośredniej bliskości Narodzenia Pańskiego.
„Zapracowany” Święty
Katolicy zdecydowanie częściej „obarczają” św. Józefa wszelkiego rodzaju „odpowiedzialnością”, powierzając jego opiece liczne parafie, kaplice, wspólnoty, instytucje oraz projekty dobroczynne. Patronuje on diecezji w Irkucku, największej terytorialnie diecezji nie tylko w Rosji, ale i w świecie.
Jedna ze wspólnot parafialnych poświęcona św. Józefowi, dzieli się historią wręcz cudownego załatwienia wszelkich formalności związanych z utworzeniem kaplicy. Odpowiednie zezwolenia i potrzebne środki pojawiły się tak nieoczekiwanie i wbrew wszelkiej logice, że uznano to za cudowną ingerencję Świętego Patrona.
Idźcie do Józefa w waszej codzienności
Ale prócz znaków tej wyjątkowej, szczególnie widocznej opieki, św. Józef ma pełne ręce roboty w zwykłych, codziennych sprawach – tych rodzinnych, związanych z pracą i bezrobociem, kryzysami rodzinnymi, oczekiwaniem na potomstwo, ale i odchodzeniem ludzi do wieczności.
Patrząc na statystyki społeczne, a więc te, którym szczególnie patronuje św. Józef – są one bardzo smutne. W Rosji zaczyna brakować mężczyzn. W kraju tym żyje o 10,5 miliona kobiet więcej niż mężczyzn. Średnio mężczyzna w Rosji dożywa 36 lat, a kobieta 41. To bardzo niskie wskaźniki. Śmierć mężczyzn jest skutkiem nieszczęśliwych zdarzeń, wypadków przy pracy czy udziału w konfliktach zbrojnych. Nakłada się na to także kryzys męskości, ojcostwa i życia rodzinnego. I choć generalnie dominuje przekonanie o tym, że małżeństwo jest podstawową komórką społeczną, to jednak od lat odnotowuje się tu znaczny wzrost liczby rozwodów, przeważającą przyczyną których jest niewierność małżonków. Wzrasta także liczba związków partnerskich, czyli takich, w których partnerzy nie zawierają małżeństwa, lecz żyją w konkubinacie. Z takich związków pochodzi coraz więcej dzieci.
Ikona św. Józefa (fot. Andrzej Danilewicz SVD)
Czego nas uczy Święty Józef?
Wśród wielu cennych myśli i wskazówek, jakie w swoim przesłaniu Patris corde na Rok Świętego Józefa zawarł Ojciec Święty, wydaje się, że w kontekście wschodnim szczególnej uwagi ze strony naszego społeczeństwa wymaga pięć przymiotów św. Józefa, których jest On wzorem, inspiracją i jednocześnie pomocą.
1. Życie ukryte i posłuszeństwo Bogu
Papież nazywa Świętego Józefa człowiekiem, który pozostaje niezauważony; zwraca uwagę na jego rolę, porównując ją z losem zwykłych ludzi, którzy pozostają w cieniu w trudnym okresie pandemii. Św. Józef jest znakiem inspirującej nadziei. Jest On bezprecedensowym bohaterem historii zbawienia. Sam jest przykładem głębokiego posłuszeństwa Bogu. Podczas, gdy tak wielu ubiega się o szczególne uznania, zaszczyty i pochwały, Józef kieruje nasze życie ku szarej codzienności, poprzez którą Bóg realizuje swój plan zbawienia, oczekując ze strony człowieka ufności i zawierzenia, nawet w obliczu takich wyzwań jak pandemia, choroba czy nieoczekiwane ubóstwo.
2. Stosunek do kobiet
Józef jest przykładem postawy wobec kobiet, zwłaszcza w naszych czasach, kiedy to przemoc psychiczna, werbalna i fizyczna wobec nich jest na porządku dziennym. Wykorzystywanie przez silniejszych, przemęczenie zawodowe, przerzucanie na nie całej odpowiedzialności za codzienne życie rodzinne, czynią z kobiet w wielu społeczeństwach ciche ofiary niezdrowego porządku społecznego. Cierpią wraz z nimi i ci najbardziej bezbronni - dzieci, chorzy, osoby starsze, niepełnosprawni. Przykład św. Józefa zachęca i uczy nas, byśmy akceptowali innych - nikogo nie wykluczając - takimi, jakimi są naprawdę, dając pierwszeństwo słabszym.
Statua św. Józefa przed Domem Misyjnym w Górnej Grupie (fot. Feliks Kubicz SVD)
3. Twórczy duch
Rozwiązując trudności rodzinne, św. Józef zamienił problemy w szanse, zawsze i przede wszystkim opierając się na Bożej Opatrzności. Dla dotkniętych bezrobociem i koniecznością migracji, św. Józef będzie oparciem i zachętą, by nie poddawać się w obliczu trudności i konieczności poświęcenia własnej wygody, tradycji i kultury.
4. Ciężka praca
Papież wzywa do odkrycia wartości, wagi i konieczności pracy, aby stworzyć nową normalność, w której nikt nie zostanie odrzucony, lecz będzie miał okazję doświadczać radości ze spożywania chleba, który jest owocem jego pracy, w szczególności na rzecz jego rodziny. Etos pracy, który został poważnie zniekształcony w minionych dziesięcioleciach, wymaga szczególnej uwagi zwłaszcza, gdy chodzi o uczciwość, odpowiedzialność i wzajemną solidarność.
5. Przykład ojcostwa
Oblubieniec Najświętszej Bogurodzicy ukazuje umiejętność wprowadzania dzieci w dorosłe życie, nie ograniczając ich wolności, ale dając im prawo wyboru. Ukazuje on, jak postawić w centrum życia nie swoją osobę, lecz członków swojej rodziny, osiągając szczęście poprzez dar z siebie. Papież zwraca uwagę na znaczenie takiego przykładu w świecie, który „potrzebuje ojców i odrzuca panów”, który odrzuca tych, którzy mylą „władzę z autorytaryzmem, służbę ze służalczością, dyskusję z uciskiem, miłosierdzie z narzuceniem pomocy, siłę ze zniszczeniem.”
Wydaje się, że te cenne wskazówki od Świętego Józefa mogą się przydać nie tylko u nas na Wschodzie. Nie pozostaje nic innego, jak tylko błagać św. Józefa o łaskę nad łaskami - o nasze nawrócenie. Kierujmy doń swoją ufną modlitwę:
Witaj, opiekunie Odkupiciela, i oblubieńcze Maryi Dziewicy.
Tobie Bóg powierzył swojego Syna; Tobie zaufała Maryja; z Tobą Chrystus stał się człowiekiem.
O Święty Józefie, okaż się ojcem także i nam i prowadź nas na drodze życia.
Wyjednaj nam łaskę, miłosierdzie i odwagę i broń nas od wszelkiego zła.
Amen.
Jakub Błaszczyszyn SVD
Sankt Petersburg, Rosja
Za: Wieści ze Wschodu (nr 35 - wiosna 2021)