Świat większości już od dawna nie jest monokulturowy. Nasze społeczeństwa stały się wielokulturowe w wielu miejscach i na wiele różnych sposobów. Nasze parafie są ubogacane przez ludzi, którzy reprezentują wiele różnych kultur. Dzięki nim nasze wspólnoty tętnią życiem. Nie są to tylko kultury etniczne czy narodowościowe - możemy również mówić na przykład o kulturach płci i pokolenia. I jest jeszcze jeden poziom tej rzeczywistości, który warto zgłębić - pojęcie międzykulturowości.
Kiedy byłem w seminarium, otrzymałem możliwość spędzenia dwóch lat w innej kulturze. Przyjechałem do Mexico City z niewielkim zrozumieniem tamtejszego życia. Miałem za sobą tylko kilka miesięcy nauki hiszpańskiego. Przez pierwsze miesiące, mieszkając wśród ludzi, którzy żyli w Meksyku od pokoleń, nauka szła tylko w jednym kierunku - zdobywałam umiejętności, jak przetrwać i rozwijać się w innej kulturze. Myślę, że można powiedzieć, że było to doświadczenie międzykulturowe.
Jeśli użyłbym strzałek do oznaczenia tego procesu, wszystkie wskazywałyby w jednym kierunku. Jednak w ciągu kolejnych siedmiu lat, które spędziłem w Meksyku, stałem się "padre canguru" (Ojciec Kangur) i zacząłem dzielić się z innymi częścią mojej własnej kultury. Strzałki zaczynają wskazywać w obu kierunkach, kiedy istnieje między ludźmi wzajemny szacunek i nauka. Nazywamy to międzykulturowością.
O kulturze można myśleć jak o górze lodowej. Częścią kultury, która znajduje się ponad linią wody jest wszystko to, czego uczymy się poprzez nasze zmysły - widzenie, dotykanie, smakowanie, wąchanie i słyszenie. Może to obejmować oczywiste różnice kulturowe, takie jak strój, muzyka, potrawy, flaga narodowa, taniec itp. Co prawda choć potrawy, do których nie jestem przyzwyczajony, mogą być wyzwaniem, jest to ciągle łatwa część kultury. Bardziej skomplikowana jest próba zrozumienia tych części kultury, które nie są oczywiste, czyli znajdują się poniżej linii wody góry lodowej. To właśnie tutaj międzykulturowość może stać się prawdziwym wyzwaniem.
Oznacza to próbę dotarcia i zbadania ustalonych przekonań, wartości i postaw kulturowych. Na przykład skąd mam wiedzieć, jak w nowej kulturze rodzice dyscyplinują swoje dzieci, co ludzie myślą o homoseksualizmie, co oznacza, jeśli się czegoś nie mówi itd.. Przecież nie mogę tego zobaczyć ani posmakować? To są przykłady kwestii kulturowych, o których ludzie nawet nie myślą, by się ze mną podzielić, gdy jestem w nowej przestrzeni kulturowej. Dzieje się tak dlatego, bo często myślimy, iż na całym świecie rzeczy są postrzegane i traktowane w ten sam sposób. A tak nie jest! To właśnie tutaj pojawia się problem międzykulturowości.
Kiedy Kościół podejmuje misję Bożą w świecie, międzykulturowość, czyli wzajemny wzrost i szacunek między kulturami, jest krytycznym aspektem pójścia naprzód. Wypełniając misję Kościoła często zbliżamy się do różnych granic i przekraczamy je, ucząc się od siebie nawzajem i mając za podstawę Ewangelię. Kiedy przekraczam swoje granice, jest tak wiele do nauczenia się, że może to być zniechęcające i trudne. Dlatego ten proces może być ogromnym wyzwaniem, ale jest też otwiera ogromne możliwości rozwoju.
Stajemy przed wieloma pytaniami. Jak służyć grupom ludzi, którzy są inni niż my? Jak się razem modlić? Co jemy? Jak się razem bawić? To wszystko są naprawdę ważne pytania, a ich rozwiązanie wymaga czasu, wysiłku, energii i rozeznania. Ale podstawy międzykulturowości, czyli wzajemny szacunek i uczenie się, są ogromną pomocą.
Są to ważne czasy dla Kościoła. Rozwijanie naszych umiejętności w zakresie międzykulturowości będzie korzystne dla nas wszystkich.
Bp Tim Norton SVD
Achidiecezja Brisbane, Australia
Tekst oryginalny: https://brisbanecatholic.org.au/articles/understanding-cultures/
Bp Tim Norton SVD (fot. za www.facebook.com/BishopTimNorton)
Bp Tim Norton SVD jest werbistą. Kilka lat pracował w Meksyku. Po powrocie do Australii pracował w formacji, był przełożonym Prowincji Australijskiej SVD. W 2014 roku wyjechał do Rzymu, gdzie był między innymi odpowiedzialnym za formację oraz dyrektorem werbistowskiego Centrum Ad Gentes w Nemi. 11 listopada 2021 roku został mianowany biskupem pomocniczym Archidiecezji Brisbane w Australii.
Więcej o bp Timie Nortonie SVD