Poznań powoli, acz konsekwentnie, poznaje fenomen barokowej muzyki Ameryki Południowej, a konkretnie muzyki powstałej i rozbrzmiewającej w misjach jezuickich w XVII i na początku XVIII wieku.
Sprawcą tego unikalnego w kraju procesu poznawczego, a jednocześnie przeżyć artystycznych i duchowych serwowanych poznaniakom, jest także poznaniak – misjonarz werbista, o. prof. Piotr Nawrot SVD, muzykolog i misjolog, pracownik naukowy Wydziału Teologicznego UAM w Poznaniu.
To tylko niektóre funkcje pełnione przez niego w Polsce, bo na co dzień o. Piotr mieszka i pracuje jako misjonarz oraz prowadzi badania naukowe w Boliwii, a obecnie – jak od lat jesienią – przebywa w Domu Misyjnym w Chludowie.
To już co najmniej po raz czwarty w Poznaniu można było wysłuchać efektów badań naukowych ks. prof. Nawrota nad tym południowoamerykańskim fenomenem światowej muzyki. A okazja była szczególna – jubileusz 20–lecia powrotu Wydziału Teologicznego w struktury Uniwersytetu A. Mickiewicza w Poznaniu, który w 2019 roku świętuje własny jubileusz – 100–lecie powstania.
Jak na szczególną okoliczność przystało, ks. prof. Nawrot przygotował szczególne muzyczne menu – XVII–wieczną muzykę misji klasztorów i katedr franciszkańskich w Sucre i Cusco. Odkryte w nich manuskrypty sam rekonstruuje i popularyzuje muzykę, która nigdy dotąd nie była wykonywana w Europie.
Tej pionierskiej sztuki podjął się współpracujący z misjonarzem z Poznania tutejszy Chór Kameralny Dysonans pod dyrekcją prof. Magdaleny Wdowickiej–Mackiewicz oraz Edyty Muchowieckiej. Efektów tej współpracy można było posłuchać w piątkowy wieczór 19 października w katedrze poznańskiej, która na tę okoliczność stała się wypełnioną po brzegi salą koncertową.
Rolę gospodarza podczas jubileuszowego koncertu pełnił i witał gości ks. prof. Paweł Wygralak, dziekan wydziału, który przypomniał , że historia obecności Wydziału Teologicznego na uniwersytecie jest de facto o wiele dłuższa, ponieważ został on powołany już w 1919 r., o czym świadczą ogniwa na łańcuchu rektorskim – szóste jest poświęcone Wydziałowi Teologicznemu. Po czym zaprosił na koncert.
Wsłuchajmy się w to, czego jeszcze nikt nie słuchał ani w naszym mieście, ani w Polsce, ani w Europie – niech to będzie wielka uczta dla każdego z nas – powiedział .
Z kolei o muzyce Ameryki Hiszpańskiej, jej wartości estetycznej i duchowej, zanim rozbrzmiała w murach poznańskiej katedry, opowiedział sam jej odkrywca – o. prof. Piotr Nawrot, który nie mógł sobie wymarzyć lepszego miejsca na premierę tych utworów, niż rodzinne miasto, w którym sam stawiał pierwsze kroki w świecie muzyki.
Kiedy na Wydziale Teologicznym podjęliśmy dyskusję nad włączeniem go w obchody stulecia powstania UAM w Poznaniu, pojawiła się myśl, by ubogacić to wydarzenie koncertem muzyki pochodzącej z Nowego Świata – relacjonował misjonarz i przypomniał, że muzyka, jedna z siedmiu dyscyplin wiedzy zwanych sztukami wyzwolonymi, oraz teologia stanowiły podstawę fundacji większości uniwersytetów w Europie od XV wieku aż po współczesność. Gdzie był uniwersytet, tam była i muzyka, i teologia. Jak się przekonał poznaniak, także w Ameryce Łacińskiej, i to już w niecałe 60 lat po odkryciu Ameryki.
Również na naszej uczelni teologia i muzyka, w szczególności muzyka sakralna, od samego początku zostały włączone w struktury tutejszej instytucji – mówił prof. Nawrot. – I z tej perspektywy chcemy przyczynić się do świetności naszej uczelni, ubogacając jej rok jubileuszowy przez poszukiwanie prawdy i piękna.
O. prof. Piotr Nawrot SVD (fot. Franciszek Bąk SVD)
Muzyką z Nowego Świata było w Poznaniu siedem utworów anonimowych kompozytorów (zwykle kompozytorzy baroku misyjnego i katedralnego nie podpisywali się pod swymi dziełami, pisząc je ad mojorem Dei gloriam – na większą chwałę Boga) oraz dwa Juana de Araujo, Hiszpana tworzącego w XVII w. w Ameryce Łacińskiej.
Jak wyjaśniał werbista, wybrał nie tę muzykę, którą zwykle przedstawiał w Polsce i którą publiczność, śledząca jego pracę badawczą, umiejscawia w przestrzeni baroku misyjnego.
Wiedząc, że koncert będzie w katedrze, wybrałem muzykę z dwóch katedr – w Sucre i Cusco – zapowiedział koncert prof. Nawrot. – Jest to w większości muzyka tworzona po łacinie albo po hiszpańsku na więcej niż jeden chór, bo trzeba pamiętać, że nie tylko w Wenecji śpiewano muzykę na wiele chórów, ale także w Cusco. Mało tego – tutejsza katedra miała jeden z największych zespołów muzycznych, jakie w XVII i XVIII wieku istniały na ziemi. Nie zdążyłem zbadać całego archiwum w Cusco, stąd też przywiozłem tylko jeden psalm na 7 chórów, choć odnalazłem całą liturgię nieszporów, na którą składa się 5 psalmów, magnificat i hymn.
W Poznaniu „Dysonans” podczas koncertu dzielił się więc na 2, 3, a nawet 7 chórów, pięknie wypełniając i organizując akustyczną przestrzeń katedry.
Na zakończenie koncertu rozbrzmiała muzyka z misji, która stanowi najważniejszy obszar pracy badawczej o. prof. Nawrota. Był to jedyny utwór wykonany w języku Indian Chiquito.
Publiczności podobał się nie tylko unikalny repertuar, ale także jego wykonanie, czemu dała wyraz długimi oklaskami.
To nie tylko artystyczne, ale duchowe przeżycie wpisało się w wielki jubileusz tej katedry – powiedział na zakończenie koncertu gospodarz tego miejsca ks. kanonik Ireneusz Szwarc. – Patrzyłem, jak kolejni dyrygenci stawali na tej płycie biskupa Jordana, który 1050 lat temu przybył do Poznania. On się stał fundamentem, a występ tego zespołu – swoistym credo. Dziękuję za to przeżycie.
Podziękowań było o wiele więcej już w kameralnych pomieszczeniach wydziałowej auli. Dziękował o. Nawrotowi i prof. Magdalenie Wdowickiej–Mackiewicz i całemu chórowi dziekan ks. prof. Paweł Wygralak, dziękował wszystkim po kolei sam bohater wieczoru, a jemu z kolei pani dyrygent: – Dziękuję za wszystko, co dla nas zrobił – mówiła prof. Wdowicka–Mackiewicz i wyliczała: za zaufanie, jakim mnie i nas obdarza, powierzając mi i zostawiając wolną rękę w interpretacji tej muzyki oraz za skarby, które nie wszyscy mają szczęście dotykać.
Ale przede wszystkim kto mógł dziękował sprawczyni całego wydarzenia Agnieszce Chabir, jak się teraz już wydaje, oficjalnej impresario o. prof. Piotra Nawrota i jego naukowych i muzycznych dokonań.
Na koniec światło zgasło i do auli, w błysku strzelających fajerwerków, wjechał tort dla ks. prof. Piotra Nawrota – oczywiście w kształcie muzycznego manuskryptu i zabrzmiało – tym razem na wskroś polskie – „Sto lat!”.
Anna M. Kot
Za: chludowo.werbisci.pl
Utwory odkryte i opracowane przez ks. prof. Piotra Nawrota, które w wykonaniu Chóru Kameralnego Dysonans miały w Poznaniu europejską premierę:
- Anonim (Sucre, XVII w.) – Sub tuum praesidium
- Juan de Araujo – „Quién llena de armonía las esferas”
- Juan de Araujo – Silencio! Pasito!
- Anonim – Vexilla Regis prodeunt. Quae vulnerata
- Anonim – Missa Octavo Tono
- Anonim (Cusco, XVII w.) – Laudate Dominum
- Anonim – Tota pulchra es Maria
- Anonim – Dulce Jesús mío
- Anonim – Salve a 8